Με αφορμή την αποδοχή ιατρικής εργασίας μας στο επερχόμενο Διεθνές Συνέδριο του St Gallen για τον Καρκίνο του Μαστού, που θα λάβει χώρα το Μάρτιο του 2019.
Πάντα με δυσκολεύει η επιλογή της μαστεκτομής ως χειρουργικής θεραπείας για μια ασθενή με καρκίνο στο μαστό. Και αυτό γιατί μπορώ να αντιληφθώ πλήρως ότι η απώλεια του μαστού είναι συγκλονιστική για κάθε γυναίκα. Οφείλω όμως παράλληλα να αποστασιοποιηθώ και να συστήσω την τραυματική αυτή επέμβαση, εάν τα δεδομένα για τη συγκεκριμένη ασθενή με τη συγκεκριμένη νόσο υποδεικνύουν ότι έτσι θα εξασφαλίσω τη θεραπεία που θα προσφέρει τα περισσότερα οφέλη. Η αμέσως επόμενη σκέψη ωστόσο είναι η δυνατότητα της άμεσης αποκατάστασης του μαστού που χάνεται, ώστε να μειωθεί η ένταση της θλίψης της ασθενούς και να δημιουργηθεί ένα θετικό ψυχολογικό υπόστρωμα για τη συνέχιση των θεραπειών της.
Έπεται η επιλογή του είδους και των σταδίων της αποκατάστασης. Ο μαστός, ως εξωτερικό όργανο, έχει ορισμένα σημεία που του προσδίδουν τη φυσική ομορφιά του, όπως το μέγεθός του και η σύστασή του, ο άνω πόλος (το περιβόητο ντεκολτέ) και η καμπυλότητα του κάτω τμήματος του, η θέση και η κατασκευή της θηλής αλλά και η θέση του ίδιου του μαστού στο θώρακα και η σχέση του με τον ετερόπλευρο μαστό. Σε κάθε γυναίκα ένας διαφορετικός κάθε φορά συνδυασμός αυτών των παραμέτρων δίνει την τελική ιδιαίτερη εικόνα του μαστού της, που δεν μοιάζει με καμιάς άλλης γυναίκας. Με την αποκατάσταση προσπαθούμε να προσομοιάσουμε τον υπάρχοντα μαστό ή και να βελτιώσουμε την εικόνα του, σε περίπτωση για παράδειγμα μεγάλης πτώσης, ατροφίας, ασυμμετριών, γιγαντομαστίας κλπ, λαμβάνοντας υπόψιν αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.
Και καθώς η άμεση αποκατάσταση του μαστού κερδίζει συνεχώς έδαφος, όλο και νεότερες τεχνικές εμφανίζονται για να βελτιώσουν το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Σε αυτές τις τεχνικές έρχονται οι αρχές της ογκολογικής κλασικής χειρουργικής να σεβαστούν τις αρχές της αισθητικής και επανορθωτικής χειρουργικής. Αυτό σημαίνει ότι από την κλασική μαστεκτομή με αφαίρεση όλου του μαστού (αδένας και δέρμα με θηλή- θηλαία άλω) περάσαμε στην υποδόρια μαστεκτομή (Subcutaneous Mastectomy- SM) που διατηρεί το δέρμα του μαστού αλλά χωρίς τη θηλή για να καταλήξουμε στην υποδόρια μαστεκτομή με διατήρηση του συμπλέγματος θηλής- θηλαίας άλω (Nipple Sparing Mastectomy- NSM). Η τελευταία δίνει τη δυνατότητα να διατηρηθεί όλος ο δερματικός φάκελος του μαστού και το πιο σημαντικό να παραμείνει στη θέση της η φυσική θηλή της γυναίκας. Αυτό συμβάλλει σημαντικά στην τελική πιο φυσική εικόνα του αποκατεστημένου μαστού σε σύγκριση με την τεχνητή θηλή, που μπορεί να δημιουργηθεί εκ των υστέρων όταν αφαιρείται μαζί με τον αδένα.
Είναι όμως όλες οι γυναίκες με ένδειξη μαστεκτομής υποψήφιες για υποδόρια μαστεκτομή με διατήρηση θηλής; Πρωτίστως εκτιμάται ότι είναι ογκολογικά ασφαλές να διατηρηθεί όλο το δέρμα του μαστού μαζί με τη θηλή, και αυτό ισχύει όταν η κακοήθεια δεν διηθεί το δέρμα και δεν είναι κοντά στη θηλή. Ακολούθως, έρχονται δύο βασικές αισθητικές παράμετροι να καθορίσουν αυτή τη δυνατότητα: το μέγεθος του μαστού και η πτώση αυτού: εάν το μέγεθος είναι μεγάλο (από C και πάνω) και η πτώση είναι σημαντική, τότε έχουμε ουσιαστικά μεγάλη περίσσεια δέρματος που θεωρείται απαγορευτική για τη διενέργεια υποδόριας μαστεκτομής με διατήρηση θηλής.
Όπως όμως συμβαίνει συχνά στην ιατρική, προάγοντας την έρευνα και επεκτείνοντας κάθε φορά τα όρια, το καλύτερο για τον ασθενή αποτελεί παράγοντα σημαντικής πίεσης στην ιατρική κοινότητα για την ανεύρεση λύσεων και νέων τεχνικών, που να υπηρετούν αυτό το καλύτερο αποτέλεσμα. Και είναι πράγματι λογικό: καμιά γυναίκα που πρέπει να κάνει μαστεκτομή δεν θα έπρεπε να χάσει τη θηλής της εάν αυτή δεν έχει προσβληθεί από τη νόσο. Οπότε, το πρόβλημα του μεγάλου μεγέθους και της πτώσης του μαστού, που μέχρι πρότινος καθιστούσε την NSM απαγορευτική, λύνεται πλέον με τη διενέργεια μειωτικής μαστεκτομής και τη διατήρηση της θηλής με δερματικό κρημνό. Γίνεται δηλαδή μαζί με τη μαστεκτομή και αφαίρεση της περίσσειας του δέρματος, όπως σε μια μειωτική επέμβαση μαστών ενώ ταυτόχρονα διατηρείται το σύμπλεγμα θηλής – θηλαίας άλω. Είναι μια επέμβαση αρκετά απαιτητική και με μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών αλλά αξίζει τον κόπο, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στη γυναίκα που υποβάλλεται σε μαστεκτομή να διατηρήσει την εικόνα της φυσικής θηλής της στον αποκατεστημένο μαστό, παράλληλα με το ογκολογικό αποτέλεσμα της μαστεκτομής.
Είμαι σίγουρη ότι αυτή η νέα τεχνική θα κερδίζει συνεχώς έδαφος δίνοντας πραγματικά καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα και συμβάλλοντας ουσιαστικά στην υποστήριξη της ψυχολογίας της γυναίκας με καρκίνο του μαστού!
Παρασκευή Λιάκου
MD, PhD, FEBS
Χειρουργός Μαστού