Με τον καρκίνο του μαστού να είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες και με αυξανόμενα ποσοστά διάγνωσης παγκοσμίως, όλες οι γυναίκες θα πρέπει να θεωρούν τον εαυτό τους σε κάποιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Από τα άτομα δε που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού, μόνο το 5-10% φέρει ένα γονίδιο που σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού και λιγότερο από το ένα τρίτο έχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Επομένως, είναι εμφανές ότι πολλοί παράγοντες εμπλέκονται στην καρκινογένεση του μαστού, τόσο περιβαλλοντικοί όσο και γενετικοί.
Γνωρίζουμε αρκετούς παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, τόσο από τη πλευρά του περιβάλλοντος όσο και από την κληρονομική. Από την οπτική γωνία της πρόληψης ωστόσο , κατατάσσουμε τους παράγοντες κινδύνου σε 2 κατηγορίες:
- Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες: είναι αυτοί που παίζουν ρόλο στον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού, αλλά το άτομο δεν μπορεί να αλλάξει/ επηρεάσει
- Τροποποιήσιμοι παράγοντες: είναι αυτοί που ενδεχομένως μπορεί το άτομο να μετριάσει με κατάλληλη προσαρμογή της συμπεριφοράς του.
Μη Tροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου
- Ηλικία
- Φυλή και εθνικότητα
- Οικογενειακό ιστορικό – Γενετική μετάλλαξη
- Πρόωρη εμμηνόρροια (πρώτη περίοδος) – Τελευταία εμμηνόπαυση (τελευταία περίοδος)
- Υψηλή μαστογραφική πυκνότητα
- Ύψος
- Καλοήθεις προκαρκινικές υπερπλαστικές αλλοιώσεις του μαστού (ατυπία, λοβιακό καρκίνωμα In Situ)
- Έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία
- Περιβαλλοντική έκθεση σε καρκινογόνα
Τροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου
- Βάρος και Δείκτης Μάζας Σώματος (Body Mass Index- BMI )
- Σωματική δραστηριότητα
- Χρήση αλκοόλ – Kαπνού
- Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης (Hormone Replacement Therapy – HRT)
- Πρώτη Κύηση – Θηλασμός
- Νυχτερινή βάρδια
Με βάση τα παραπάνω, η γυναίκα με το λιγότερο δυνατό κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, είναι σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών, δεν έχει Εβραϊκή καταγωγή, δεν έχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, είχε την 1η έμμηνο ρύση στα 14 έτη, κυοφόρησε πριν την ηλικία των 30 ετών και θήλασε τα παιδιά της για ένα έτος, δεν πήρε ποτέ ορμονικά σκευάσματα (αντισυλληπτικά, φάρμακα διέγερσης ωοθηκών), δεν έχει πολύ μεγάλο ύψος, διατηρεί χαμηλό BMI χωρίς αυξομειώσεις βάρους, έχει έντονη σωματική δραστηριότητα, δεν καταναλώνει αλκοόλ, δεν καπνίζει, δεν έχει νυχτερινό ωράριο εργασίας, δεν έχει κανένα ψηλαφητό εύρημα από τους μαστούς της, έχει χαμηλή μαστογραφική πυκνότητα χωρίς ευρήματα, δεν έχει υποβληθεί ποτέ σε βιοψία, και δεν έχει ποτέ εκτεθεί σε μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας (θεραπευτική ή τυχαία). Είναι σαφές ότι η παραπάνω περιγραφή περιλαμβάνει παραμέτρους που δεν καθορίζονται από το ίδιο το άτομο και συνθήκες που ρυθμίζονται από αυτό. Στα πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης του καρκίνου του μαστού η σύσταση είναι η βελτιστοποίηση των τροποποιήσιμων παραγόντων, δηλαδή η αποφυγή παχυσαρκίας και κατανάλωσης αλκοόλ, η σωματική άσκηση, η αποφυγή ορμονικών σκευασμάτων και η το δυνατόν πρωιμότερη τεκνοποίηση με συνοδό θηλασμό.