Γονίδια του Καρκίνου του Μαστού

Οι διάσημοι ένοχοι: BRCA 1 & 2

Το 1994 ταυτοποιήθηκε το πρώτο γονίδιο που σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Βρίσκεται στο χρωμόσωμα 17 και ονομάστηκε Breast Cancer gene BRCA1. Το γονίδιο αυτό κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που προστατεύει το DNA από βλάβες στη δομή  των ελίκων του βοηθώντας στην επιδιόρθωση αυτών. Εάν η βλάβη δεν διορθώνεται το κύτταρο οδηγείται σε θάνατο. Βρέθηκε ωστόσο ότι βλάβες στη δομή αυτού του ίδιου του γονιδίου, δηλαδή μεταλλάξεις, οδηγούν στην παραγωγή ελαττωματικής και άρα ανενεργού πρωτεΐνης. Το αποτέλεσμα είναι να μη διορθώνονται οι βλάβες στο DNA αλλά και τα κύτταρα με το παθολογικό γενετικό υλικό να μην πεθαίνουν και να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, γεγονός που οδηγεί σε καρκινογένεση, ειδικά του μαστού αλλά και άλλων οργάνων όπως των ωοθηκών. Πολύ σύντομα εντοπίστηκε και δεύτερο γονίδιο με παρόμοια δράση, η μετάλλαξη στο οποίο αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και άλλων οργάνων. Αυτό βρίσκεται στο χρωμόσωμα 13 και ονομάστηκε Breast Cancer gene BRCA 2.

Για τα παραπάνω γονίδια γνωρίζουμε ότι:

• Τα γονίδια αυτά ευθύνονται μόνο για το 1/3 των περιπτώσεων κληρονομικού καρκίνου (3% των νέων περιπτώσεων καρκίνου) και είναι σπάνια στο γενικό πληθυσμό (0,25% ή 1 στα 400 άτομα). Έχουν ωστόσο εντοπιστεί κλειστές κοινότητες με πολύ μεγάλο επιπολλασμό συγκεκριμένων μεταλλάξεων, όπως στην Ισλανδία όπου όλοι σχεδόν οι καρκίνοι του μαστού οφείλονται σε μια μετάλλαξη του BRCA 2 γονιδίου και οι Ashkenazi Εβραίοι της Κεντρικής Ευρώπης με πολύ μεγάλο ποσοστό μεταλλάξεων στο BRCA 1 γονίδιο.
• Τα γονίδια αυτά είναι αυτόσωμα, άρα μεταβιβάζονται και από τους 2 γονείς, στα παιδιά. Είναι επίσης επικρατούντα, αρκεί δηλαδή 1 μόνο αντίγραφο του γονιδίου με μετάλλαξη για να εκφραστεί η βλάβη.
• Τα άτομα που φέρουν μετάλλαξη σε αυτά τα γονίδια έχουν πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε ποσοστά πολύ υψηλά (έως και 80%).
• Αυξημένη είναι η πιθανότητα και για άλλες κακοήθειες, με κυριότερη αυτή των ωοθηκών, που φτάνει το 40–60%.
• Το σύνολο των επιπτώσεων αυτών των γονιδίων αναφέρεται ως Σύνδρομο Κληρονομικού Καρκίνου Μαστού – Ωοθηκών (Hereditary Breast & Ovarian Cancer HBOC Syndrome)

Οι λιγότερο γνωστοί

Η ανακάλυψη της ύπαρξης και του τρόπου λειτουργίας των γονιδίων BRCA 1 & 2 εντατικοποίησε την γονιδιακή έρευνα όσον αφορά στον καρκίνο του μαστού και οδήγησε στην ανακάλυψη και άλλων γονιδίων που σχετίζονται με καρκίνο του μαστού. Τα περισσότερα από αυτά τα γονίδια ευθύνονται για συνδυασμό παθήσεων, τα λεγόμενα σύνδρομα. Κάποια από αυτά είναι αρκετά ισχυρά ως προς την καρκινογένεση του μαστού αλλά και πολύ σπάνια, ενώ άλλα είναι πιο συχνά αλλά λιγότερο ισχυρά (και ενοχοποιούνται για τις οικογενείς μορφές καρκίνου του μαστού). Για τη σημασία των μεταλλάξεων στα περισσότερα από τα γονίδια αυτά υπάρχουν αρχικές ενδεικτικές έρευνες για καρκινογένεση και χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες για να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο κίνδυνος της καρκινογένεσης του μαστού που συνεπάγεται η ύπαρξή τους.

Λίστα των υπεύθυνων γονιδίων που εμπλέκονται στον καρκίνο του μαστού