Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να έρθει αντιμέτωπη μία γυναίκα. Όταν αυτό συμβαίνει σε γυναίκες νεαρής ηλικία, η ανακοίνωση της διάγνωσης συνοδεύεται και από μία δεύτερη απαιτητική κατάσταση: οι ασθενείς πρέπει να σκεφτούν, να αποφασίσουν και να εξετάσουν αν μπορούν να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στη μητρότητα.
Όταν η Trish Michelle διαγνώστηκε με καρκίνο σταδίου 3 ήταν τόσο καταρρακωμένη που το τελευταίο με το οποίο θα ήθελε να ασχοληθεί ήταν να πάρει αποφάσεις σχετικά με τη γονιμότητά της. Κι όμως, πολλές γυναίκες μαζί με τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού έρχονται αντιμέτωπες με την επιλογή για το αν θα προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων ή θα παραιτηθούν από τη μητρότητα. Και αυτή είναι μία απόφαση που πρέπει να πάρουν άμεσα, καθώς η διαδικασία κατάψυξης ωαρίων καθυστερεί την έναρξη της θεραπείας του καρκίνου.
Δύο εβδομάδες πριν από τα 23α γενέθλιά της, η Roshni Kamta διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού σταδίου 2. Αυτό ήταν το πρώτο σοκ. Το δεύτερο ήρθε λίγες μέρες αργότερα, όταν ανακάλυψε ότι η χημειοθεραπεία που θα της έσωζε τη ζωή υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να της στερούσε την ευκαιρία να αποκτήσει παιδιά. Ο ογκολόγος της εξήγησε ότι η κατάψυξη των ωαρίων της ήταν η επιλογή που θα της έδινε τις μεγαλύτερες πιθανότητες να καταφέρει να μείνει έγκυος στο μέλλον. Όμως, αυτό ήταν κάτι για το οποίο θα έπρεπε να αποφασίσει αμέσως. Μια επίσης δύσκολη απόφαση, αφού η κατάψυξη ωαρίων είναι μία απαιτητική, αλλά και ακριβή διαδικασία. Τελικά, η Roshni μέσα σε μόλις 48 ώρες, ξεκίνησε τη διαδικασία διέγερσης των ωοθηκών µε στόχο την πολλαπλή παραγωγή ωαρίων. «Δεν ήξερα αν λειτουργούσε, αν το έκανα σωστά», λέει η Roshni, η οποία είναι τώρα 27 ετών. «Ήμουν τόσο συγκλονισμένη και αγχωμένη».
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, στις οποίες μάλιστα εμφανίζεται με τους πιο επιθετικούς τύπους του. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χημειοθεραπεία είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη, άρα και ο κίνδυνος για τη γονιμότητα μεγάλος. Από την άλλη, οι γυναίκες που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ακούνε πολύ συχνά τη συμβουλή ότι καλό είναι να περιμένουν να περάσουν τουλάχιστον δύο χρόνια μετά το τέλος της μέχρι να αρχίσουν τις προσπάθειες για εγκυμοσύνη. Ακόμα και τότε όμως οι πιθανότητες να μην παράγουν ωάρια ή να μην παράγουν υγιή ωάρια είναι σημαντικές. Επίσης, υπάρχει η πιθανότητα μετά τη χημειοθεραπεία οι ασθενείς να χρειαστεί να ακολουθήσουν και ορμονοθεραπεία για κάποια χρόνια. Όσο διαρκεί η ορμονοθεραπεία επίσης δεν μπορούν να επιδιώξουν μία εγκυμοσύνη. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να απομένει ένα μικρό χρονικό περιθώριο για τεκνοποίηση, ιδιαίτερα για τις γυναίκες που διαγιγνώσκονται στη δεκαετία των 30.
Την ημέρα που η Annie Holschuh επέστρεφε με το πρώτο της παιδί από το μαιευτήριο έμαθε και ότι είχε καρκίνο του μαστού σταδίου 2. Στο πρώτο της ραντεβού με την ογκολόγο της, η Annie ρωτήθηκε αν θα ήθελε να αποκτήσει άλλο παιδί στο μέλλον. «Το μωρό μου ήταν μόνο 5 ημερών. Ενώ ακόμα δεν είχα μάθει ούτε πως να το κρατάω αγκαλιά, η ογκολόγος μου ζητούσε να αποφασίσω αν θα θελήσω να αποκτήσω και δεύτερο». Τελικά η Annie πήρε την απόφαση να προχωρήσει σε κατάψυξη ωαρίων και το έκανε. Καθυστέρησε την έναρξη της χημειοθεραπείας για να ολοκληρώσει τη διαδικασία. Σήμερα το θυμάται σαν μία από τις πιο αγωνιώδεις ημέρες της ζωής της. «Ένιωθα ότι έβαζα στοίχημα τη ζωή μου, αφού κάθε μέρα που καθυστερούσα τη χημειοθεραπεία έδινα στον καρκίνο την ευκαιρία να εξαπλωθεί στο σώμα μου», λέει.
Υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι η πιθανότητα υπογονιμότητας μετά τη θεραπεία του καρκίνου μπορεί να είναι πιο αγχωτική από την ίδια τη διάγνωση. Για πολλές γυναίκες, ο φόβος του να μην καταφέρουν να αποκτήσουν παιδί είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μετά το φόβο της επανεμφάνισης του καρκίνου. Μικρότερη, αλλά όχι μικρή, αγωνία βιώνουν οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, οπότε κι έχουν το χρονικό περιθώριο να καθυστερήσουν την έναρξη της θεραπείας προκειμένου να ακολουθήσουν τη διαδικασία κατάψυξης ωαρίων.
Η Καμίλα Λίντερ, 34, αυτοαπασχολούμενη καθηγήτρια ξένων γλωσσών στη Σάντα Κρουζ της Καλιφόρνια, μπόρεσε να παγώσει τα ωάρια της τον Οκτώβριο του 2023. Αλλά η θεραπεία της πιθανότατα θα περιλαμβάνει 5 έως 10 χρόνια λήψης του φαρμάκου ταμοξιφαίνη, που μπλοκάρει τα οιστρογόνα και η Καμίλα, η οποία αυτή τη στιγμή είναι ανύπαντρη, ανησυχεί για το πότε και αν θα μετατρέψει αυτά τα ωάρια σε έμβρυα. Ενημερώθηκε για το πόσο σημαντικό να μεσολαβεί ένα διάλειμμα από τέτοιες ορμονικές θεραπείες μέχρι μια εγκυμοσύνη. Αυτό όμως δημιουργεί νέες δυσκολίες. «Έχω μόνιμα το φόβο ότι δε θα προλάβω τελικά να κάνω παιδιά», λέει. Αν θα μπορούσε να δώσει μία συμβουλή σε άλλες γυναίκες ασθενείς με καρκίνο του μαστού, αυτή θα ήταν «Κάντε ερωτήσεις, κάντε ερωτήσεις, κάντε ερωτήσεις», σημειώνει. Ο γιατρός σας θα πρέπει να έχει ξεκάθαρη γνώμη για το πόσο σας απασχολεί η απόκτηση παιδιών, να σας ενημερώσει διεξοδικά για τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν, να συζητήσετε μαζί τα πιθανά σενάρια, να σας παραπέμψει σε άλλους ειδικούς αν χρειάζεται και τελικά να σας βοηθήσει να αποφασίσετε με σιγουριά.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση των New York Times από τη Holly Burns, πρώην ασθενή του καρκίνου του μαστού.