Με δεδομένο ότι ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός γυναικείος καρκίνος παγκοσμίως δεν είναι περίεργο που οι γυναίκες ανησυχούν πολύ κάθε φορά που κάτι «περίεργο» εμφανίζεται στο στήθος τους. Η καθησυχαστική είδηση είναι πως 8 στα 10 «ψηλαφητά» ογκίδια στο μαστό είναι καλοήθη και περίπου 1 στις 5 γυναίκες εμφανίζει καλοήθη πάθηση του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αγνοείτε ένα ασυνήθιστο πόνο, ογκίδιο, εξόγκωμα ή άλλο σύμπτωμα στο στήθος. Αντίθετα, αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να αναζητήστε έγκυρη διάγνωση από ένα χειρουργό μαστού, αλλά χωρίς να φοβάστε! Αυτές είναι οι πιο συχνές διαγνώσεις που παίρνουν οι γυναίκες όταν αναζητούν την αιτία για κάποιο ασυνήθιστο σύμπτωμα στο στήθος τους.
Ινοκυστικές αλλαγές
Αποτελεί τη συχνότερη καλοήθη διάγνωση των μαστών ιδιαίτερα σε γυναίκες ηλικίας 30-50 ετών. Τα συνηθέστερα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται είναι ψηλαφητή περιοχή με σαφή ή ασαφή όρια, τοπική μαστωδυνία (έντονος πόνος σε συγκεκριμένη περιοχή του μαστού) και έκκριση από τη θηλή. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να σχετίζονται με τον κύκλο – εμφανίζονται κατά τη δεύτερη φάση του εμμηνορρυσιακού κύκλου και ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες πριν από την έναρξη της περιόδου, μετά την οποία παρουσιάζουν ύφεση- ή και να είναι ανεξάρτητα από την έμμηνο ρύση.
Η σωστή αντιμετώπιση: Οι ινοκυστικές αλλαγές δεν χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης και δεν αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθειας στο μαστό. Στις περιπτώσεις ωστόσο που κάποιο εύρημα, συνήθως απεικονιστικό, εγείρει την υπόνοια κακοήθειας ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία διαφοροδιάγνωσης, με πιθανή βιοψία του.
Μασταλγία
Η αληθής μασταλγία ή μαστωδυνία συνδέεται με τις ορμονικές μεταβολές κατά τη διάρκεια του εμμηνορυσιακού κύκλου, καθώς εμφανίζεται κυκλικά κάθε μήνα πριν από την περίοδο και συνοδεύεται από πρήξιμο του μαστού. Πρόκειται για συνηθισμένο πρόβλημα σε γυναίκες 20-40 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, όταν υποβάλλονται σε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Η αντανακλαστική μασταλγία οφείλεται σε αιτίες εκτός μαστού. Συνήθως πρόκειται παθήσεις που είτε εντοπίζονται στη σπονδυλική στήλη, το θώρακα, τον ώμο ή τον αυχένα (π.χ. αυχενικό σύνδρομο) ή σε γειτονικά σπλάγχνα (π.χ. τη χοληδόχο κύστη) και προκαλούν πόνο αντανακλαστικά στο μαστό.
Η σωστή αντιμετώπιση: Αυτή εξαρτάται από την αιτία που το προκαλεί. Στην περίπτωση που είναι κυκλική μασταλγία, τότε ένα ελαφρύ παυσίπονο ή διουρητικό μπορεί να βοηθήσει. Θα περιορίσετε επίσης τον πόνο αν φοράτε το σουτιέν, ώστε να στηρίζεται καλύτερα το στήθος. Τα αίτια εκτός μαστού αντιμετωπίζονται στοχευμένα ανάλογα με τη φύση τους.
Κύστες μαστών
Οι κύστες των μαστών είναι σημεία του αδένα που τοπικά διατείνονται και γεμίζουν υγρό, συνηθέστερα λόγω ορμονικών επιδράσεων. Ανάλογα με το μέγεθος, τη θέση και την πληρότητά τους, μπορεί να είναι:
- ψηλαφητές, όταν είναι μεγαλες ή κοντά στο δέρμα ή μη ψηλαφητές αν είναι μικρότερου μεγέθους ή βρίσκονται πιο εσωτερικά στο μαστό
- μαλακές ή σκληρής υφής όταν είναι γεμάτες
- ανώδυνες ή επώδυνες, αν παρουσιάσουν αιφνίδια αύξηση ή ακόμη και φλεγμονή. Στην περίπτωση αυτή ο πόνος μπορεί να είναι τοπικός ή και να αντανακλά προς τη θηλή ή και όλο το μαστό.
Η σωστή αντιμετώπιση: η υπερηχογραφική διάγνωση είναι απαραίτητη για την περαταίρω αντιμετώπιση:
- αν η κύστη είναι απλή, και άρα ορμονικής αιτιολογίας, η απλή παρακολούθηση είναι αρκετή. Σε περίπτωση συμπτωμάτων, δηλαδή κυρίως άλγους, παρακεντάνται υπό στοχευμένη υπερηχογραφική καθοδήγηση για ανακούφιση. Το υγρό εκτιμάται και ενδεχομένως αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση.
- αν υπερηχογραφικά η κύστη κρίνεται σύνθετη και εγείρει την υπόνοια ότι υποκρύπτεται κάποια ενδοκυστική παθολογία, όπως υπερπλασία ή θήλωμα και πολύ σπανιότερα κακοήθεια, ενδείκνυται διαγνωστική παρακέντηση και κυτταρολογική εξέταση του δείγματος
Ινοαδενώματα
Τα ινοαδενώματα είναι το συχνότερα καλοήθη ογκίδια του μαστού. Η αιτία τους παραμένει άγνωστη, ενώ σπάνια προκαλούν συμπτώματα. Συνήθως ένα ινοαδένωμα έχει σαφή όρια, είναι μαλακό, ελαστικό ή υπόσκληρο και ανώδυνο. Είναι δυνατό να γίνει αντιληπτό με την ψηλάφηση ή να εντοπιστεί σε κάποιο υπερηχογράφημα. Κάτι που αξίζει να διευκρινιστεί είναι πως ο κίνδυνος να εξελιχθεί ένα ινοαδένωμα σε καρκίνο είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Ωστόσο σε κάθε απεικονιστική διάγνωση ινοαδενώματος πρέπει να εκτιμηθούν 2 ενδεχόμενα:
- η περίπτωση να είναι φυλλοειδής όγκος, οπότε απαιτείται η πλήρης εξαίρεσή του
- να είναι καρκίνος μαστού που μιμείται καλόηθες ογκίδιο.
Η σωστή αντιμετώπιση: Τα μορφώματα με υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά ινοαδενώματος και μέγεθος μέχρι 2 εκατοστά παρακολουθούνται ώστε να εκτιμηθεί η σταθερότητά τους στο χρόνο και τις ορμονικές επιδράσεις. Τα μεγαλύτερου μεγέθους συνήθως υποβάλλονται σε στοχευμένη διαδερμική βιοψία για να ταυτοποιηθούν με ακρίβεια ιστολογικά. Αν η ιστολογική διάγνωση επιβεβαιώνει την παρουσία ινοαδενώματος και το μέγεθός του αυξάνεται εξαιρείται χειρουργικά. Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία, ανάλογα με το μέγεθος και την εντόπιση.
Μαστίτιδα
Μαστίτιδα είναι η φλεγμονή του μαζικού αδένα. Τα συμπτώματά της είναι ο έντονος πόνος και η διόγκωση της περιοχής, η ερυθρότητα στο δέρμα, ενώ στην οξεία φάση μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα κόπωσης, πυρετό και ρίγη. Η μαστίτιδα είναι μία από τις πιο συχνές επιπλοκές του θηλασμού, αλλά μπορεί να προκληθεί και από τραυματισμό στην περιοχή της θηλής από όπου μπορεί να εισέλθουν παθογόνα μικρόβια.
Η σωστή αντιμετώπιση: Η λήψη αντιβίωσης είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης της μαστίτιδας. Μόνο αν η φλεγμονή δεν υποχωρήσει μπορεί να σχηματιστεί απόστημα, οπότε χρειάζεται χειρουργική παρέμβαση.